Jak wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego, wszystkie podmioty, które przed 11.07.2003 roku spełniały warunki uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu, powinny być traktowane w ten sam sposób w zakresie legalizacji samowoli budowlanej.

Osoby, które dopuściły się samowoli budowlanej przed 11.07.2003 roku, mogły zalegalizować inwestycję, jeżeli od jej zakończenia minęło minimum pięć lat. Dnia 11.07.2003 roku weszły w życie nowe przepisy i osoba, która chce zalegalizować samowolę, musi wnieść między innymi opłatę legalizacyjną. Nie mają tego obowiązku osoby, wobec których przed 11.07.2003 roku wszczęto z urzędu postępowanie i wydano decyzję ostateczną. Zdaniem trybunału, prawo budowlane różnicuje przez to obywateli na tych, wobec których nadzór rozpoczął postępowanie z urzędu przed 11.07.2003 roku, i tych, wobec których zrobił to po tej dacie - a to według sądu jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego. Z tych powodów przepisy przejściowe dwóch kolejnych nowelizacji prawa budowanego dotyczące takich legalizacji są sprzeczne z konstytucją (art. 7 ust. 2 nowelizacji z 27.03.2003 roku oraz art. 2 ust. 1 nowelizacji z 16.04.2004 roku). Trybunał Konstytucyjny uznał, że wszystkie podmioty, które przed dniem wejścia w życie ustawy - tj. przed 11.07.2003 roku - spełniały warunki uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu, powinny być traktowane w ten sam sposób w zakresie legalizacji samowoli budowlanej. Tymczasem regulacja uzależnia zwolnienia od opłaty legalizacyjnej od etapu procedury administracyjnej. W praktyce o zwolnieniu od opłaty legalizacyjnej mogły zatem zadecydować rozmaite czynniki wpływające na szybkość procedury administracyjnej, które nie pozostawały w związku z treścią unormowań materialnoprawnych dotyczących samowoli budowlanej ani nie zależały od woli zainteresowanych. Trybunał orzekł więc niekonstytucyjność wspomnianych dwóch przepisów w takim zakresie, w jakim dotyczą samowoli budowlanych sprzed 11.07.2003 roku, gdyż stanowią one naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18.10.2006 roku sygn. akt P 27/05.