Wywłaszczenie, które następuje za odszkodowaniem ma charakter odpłatnej dostawy towarów i spełnia warunek opodatkowania podatkiem od towarów i usług – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi.

Spółka zwróciła się z wnioskiem o udzielenie wiążącej interpretacji podatkowej. We wniosku wskazała, że jest właścicielem dużej nieruchomości, przy znoszeniu współwłasności zleciła jej podział geodezyjny na mniejsze działki. Projekt podziału, a następnie ostateczny podział, zatwierdzony został decyzją burmistrza miasta. Po uprawomocnieniu podziału gmina przejęła działki, które zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wydzielone zostały pod drogę publiczną jednakże bez określenia wartości odszkodowania. Z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r., nr 102, poz. 651, z późn. zm.) wynika, że działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne przechodzą z mocy prawa na własność gminy z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna. Dotychczasowemu właścicielowi przysługuje odszkodowanie w wysokości ustalonej z właściwym organem gminy. Spółka poinformowała, że do chwili obecnej nie dokonała żadnych uzgodnień z gminą w tym zakresie.

Firma chciała wiedzieć, czy obowiązek podatkowy (podatek od towarów i usług) powstaje w dacie przyznania odszkodowania w formie pieniężnej, bądź w formie nieruchomości zamiennej, nie później niż 14 dni od dnia wydania decyzji administracyjnej określającej jego wysokość (o czym stanowi art. 132 ust. 1a ustawy o gospodarce nieruchomościami), czy chwilą powstania obowiązku podatkowego jest wydanie nieruchomości, pomimo że w dniu przeniesienia własności strony nie ustaliły wysokości odszkodowania.

Zdaniem spółki w takim przypadku podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest wysokość odszkodowania, które przysługuje w zamian za nieruchomość przejętą z mocy prawa na własność gminy. Według spółki obowiązek podatkowy powstaje w dniu faktycznego otrzymania odszkodowania w formie pieniężnej, nie później jednak niż:

• w dniu, kiedy strony ustalą wysokości odszkodowania, które w formie spisanego porozumienia zaspokajałoby roszczenie Wnioskodawcy do odszkodowania z tytułu przejętej na podstawie dokonanego podziału nieruchomości pod drogę lub w dniu przejęcia nieruchomości zamiennej przyznanej tytułem odszkodowania (zgodnie z art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami);

• z upływem czternastego dnia, w którym odrębna decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna.

Minister Finansów uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. W uzasadnieniu swojej decyzji podkreślił, że przeniesienie z mocy prawa własności nieruchomości wydzielonej pod drogę publiczną w zamian za odszkodowanie, podobnie jak zamiana nieruchomości stanowi dostawę towarów i podlega opodatkowaniu VAT. Jak stwierdził organ podatkowy momentem powstania obowiązku podatkowego jest miesiąc wystawienia faktury (jeżeli została ona wystawiona w terminie) lub też miesiąc, w którym przypada 7 dzień od dnia wydania nieruchomości (jeżeli faktury w tym terminie nie wystawiono).

Sprawa na skutek skargi podatnika trafiła do rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, który oddalił skargę. Podatnik złożył skargę kasacyjną Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uchylił wyrok sądu pierwszej instancji. Rozpoznając ponownie sprawę WSA w Łodzi uwzględnił skargę spółki. W uzasadnieniu wyroku podkreślił, że jeśli wywłaszczenie następuje za odszkodowaniem, wówczas ma ono charakter odpłatnej dostawy towarów i spełniony zostaje warunek opodatkowania jej podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie określone w decyzji administracyjnej pełni funkcję wynagrodzenia. Aby stwierdzić, że doszło do odpłatnej dostawy towarów z art. 5 ust. 1 pkt 1 w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 należy udowodnić, że w sprawie wystąpiły wszystkie elementy składające się na tę czynność tj. przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel oraz ustalenie wynagrodzenia za towar. Ten ostatni element zostanie skonkretyzowany w momencie kiedy decyzja ustalająca wysokość odszkodowania stanie się ostateczna, bądź, gdy strony zawrą porozumienie co do wysokości odszkodowania zgodnie z art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Natomiast, jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości (decyzja administracyjna).

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 19 grudnia 2011 r., sygn. akt I SA/Łd 1460/11